Thuốc kháng sinh – tác dụng và nguyên tắc dùng

Thuốc kháng sinh là gì?

Thuốc kháng sinh  là thuốc chống nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra, hoạt động với cơ chế ức chế sự phát triển và sinh sản của vi khuẩn trên người hay động vật. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn sẽ sinh sôi và gây ra các vấn đề cho sức khỏe. Cơ thể phản ứng lại bằng cách kích hoạt hệ thống miễn dịch tiêu diệt vi khuẩn. Tuy nhiên trong một số trường hợp, do số lượng vi khuẩn quá nhiều, phát triển quá nhanh hoặc phức tạp khiến hệ miễn dịch không thể loại bỏ hết. Lúc này, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh dùng thuốc kháng sinh để hỗ trợ cơ thể loại bỏ các tác nhân gây hại này. 

Cơ chế hoạt động và tác dụng của thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh hoạt động bằng cách ức chế tổng hợp thành tế bào, tăng tính thấm của màng tế bào, đồng thời can thiệp vào quá trình tổng hợp protein, chuyển hóa acid nucleic và các quá trình trao đổi chất khác. Từ đó thực hiện các chức năng chính là diệt khuẩn hoặc kìm khuẩn. 

Thuốc có tác dụng điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn, thường được bác sĩ chỉ định dùng cho các trường hợp dưới đây:

• Nhiễm trùng hô hấp trên hoặc dưới
• Nhiễm trùng tai và xoang
• Nhiễm trùng da
• Nhiễm trùng răng
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Viêm màng não
• Viêm họng do liên cầu khuẩn
• Nhiễm trùng bàng quang và thận
• Viêm phổi do vi khuẩn..

Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh là gì?

Thuốc có thể gây ra một số phản ứng thường gặp như phát ban, buồn nôn, tiêu chảy và nhiễm nấm men. Ngoài ra, người dùng cũng cần lưu ý một số tác dụng phụ nguy hiểm (nhất là khi tùy tiện sử dụng) của thuốc kháng sinh như nhiễm trùng C.diff, nhiễm trùng kháng kháng sinh, phản ứng dị ứng nghiêm trọng…Người bệnh sau khi dùng thuốc, nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường, cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và xử lý nhanh chóng, tránh biến chứng nguy hiểm.

Khi nào không nên dùng thuốc kháng sinh?

Thuốc kháng sinh cần được dùng theo chỉ định của bác sĩ. Thông thường, thuốc khuyến cáo không dùng cho người bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc. Cân nhắc khi dùng thuốc cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Ngoài ra, không nên dùng thuốc cho các đối tượng mắc các bệnh nhiễm trùng do virus như:

• Cảm cúm
• Cảm lạnh thông thường hoặc sổ mũi
• Viêm phế quản (trong hầu hết trường hợp)
• Đau họng
• Nhiễm trùng xoang do virus

 Đây là một loại thuốc rất quan trọng, đặc biệt với bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng, hệ miễn dịch không thể xử lý được thì cần phải có kháng sinh nhằm hỗ trợ ức chế, tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Ngoài ra còn dùng trong dự phòng sự hình thành, lây lan của vi khuẩn khi người bệnh gặp tổn thương hoặc cần can thiệp phẫu thuật.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, thuốc kháng sinh cần dùng theo chỉ định của bác sĩ thông qua thăm khám trực tiếp. Việc lạm dụng thuốc kháng sinh có thể gây ra tình trạng kháng thuốc và nhiều tác dụng phụ. Những trường hợp nhiễm khuẩn mức độ nhẹ không nên tùy tiện dùng thuốc, lúc này hệ miễn dịch có thể loại bỏ vi khuẩn một cách tự nhiên mà không cần can thiệp.                 

Trường hợp bắt buộc phải dùng thuốc, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ nhằm chuẩn hóa liều lượng , tránh tình trạng dùng sai, thiếu hoặc dư thuốc.

Lưu ý sử dụng thuốc kháng sinh an toàn

Tùy mỗi loại thuốc mà sẽ có cách dùng thuốc khác nhau như uống trực tiếp, tiêm, đặt âm đạo… Để đảm bảo an toàn, người bệnh chỉ nên dùng thuốc kháng sinh theo liều lượng, hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý tăng giảm liều hoặc ngừng thuốc trước kế hoạch, điều này có thể làm tăng nguy cơ tái phát bệnh lý và hình thành cơ chế kháng thuốc, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nguyên tắc sử dụng kháng sinh: Để đảm bảo an toàn, người bệnh cần lưu ý các nguyên tắc sau khi sử dụng thuốc kháng sinh:

• Chỉ nên dùng thuốc khi có tư vấn hay chỉ định của bác sĩ, dược sĩ, khi thật sự bị nhiễm khuẩn.
• Chọn đúng loại thuốc cơ thể cần với sự tham vấn của bác sĩ.
• Kiểm tra sức khỏe, thể trạng của người bệnh, cân nhắc khi dùng thuốc cho các trường hợp đặc biệt.
• Dùng đủ, đúng liều điều trị; chỉ phối hợp các loại kháng sinh khi cần thiết.
• Cẩn trọng khi dùng thuốc trong các trường hợp phòng ngừa nhiễm khuẩn
• Đọc kỹ hướng dẫn trên nhãn thuốc trước khi dùng.
• Không dùng thuốc có dấu hiệu hư hỏng như chảy nước, đổi màu, có mùi lạ…
• Không để các loại kháng sinh trong tầm với của trẻ. Tuân thủ hướng dẫn sử dụng của Bác sĩ/dược sĩ khi dùng thuốc để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Bài viết mang tính chia sẻ thông tin, không có ý nghĩa chỉ định và không mang tính giới thiệu thuốc, chúng tôi không chịu trách nhiệm cho bất kỳ trường hợp nào tự ý mua và sử dụng thuốc.